Autorka, teatroterapeutka i pedagog, prezentuje własną koncepcję wykorzystania zasobów teatroterapii jako metody wspierania i wzmacniania kompetencji w obszarze komunikacji werbalnej i pozawerbalnej dorosłych osób z umiarkowaną niepełnosprawnością intelektualną. Ukazanie teatroterapii wspomagającej w kontekście edukacyjnym sytuuje tę dziedzinę arteterapii w nowym obszarze. Podejście humanistyczno-personalistyczne i wynikające z tego paradygmatu rozumienie teatru jako procesu „podążającego za osobą” może stać się doskonałym narzędziem z jednej strony weryfikowania aktów ekspresji komunikacyjnej u osób z niepełnosprawnością intelektualną poprzez działania teatralne, a z drugiej kluczem do umożliwienia funkcjonowania inkluzyjnego tych osób w społeczeństwie. Oddziaływania teatralnoterapeutyczne jako proces, jako przyczynek do zmiany i jako kreacja ekspresji o wymiarze artystycznym wydają się najbardziej adekwatną formą terapii wspomagającej kompetencje komunikacyjne, gdyż to właśnie językiem teatru jest szeroko pojęta i wielopłaszczyznowa komunikacja, m.in. poprzez sztukę. W książce czytelnik znajdzie również wskazówki i przykłady stosowanych rozwiązań oraz ćwiczeń, co stanowić może pomoc w codziennej pracy teatroterapeutycznej.

Wstęp

Rozdział 1

Teatr w terapii – obszary zastosowań

Wprowadzenie

1. Znaczenie dramatycznej rzeczywistości i estetycznego dystansu

2. Podejmowanie roli w terapii teatralnej

3. Obszary i kierunki podejść do teatru w terapii

4. Dramaterapia a teatroterapia

5. Modele wykorzystania teatru w terapii

6. Terapeutyczne systemy parateatralne

7. Interdyscyplinarność dramaterapii

8. Teatroterapia

8.1. Terapeuta w roli reżysera

8.2. Teatroterapia jako forma terapii ekspresyjnej

9. Ewaluacja w dramaterapii

Rozdział 2

Teatr terapeutyczny osób z niepełnosprawnością intelektualną

Wprowadzenie

1. Komponenty teatroterapii osób z niepełnosprawnością intelektualną

2. Gra aktorska w teatrze terapeutycznym

3. Działalność badawcza z zakresu teatroterapii

4. Teatroterapia ukierunkowana na proces wspomagania aktywności komunikacyjnej – koncepcja własna

4.1. Wspomaganie rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną w ramach paradygmatu humanistyczno-personalistycznego

4.2. Teoretyczne uzasadnienie zastosowania teatroterapii w procesie wspomagania aktywności komunikacyjnej

Rozdział 3

Metodologiczne podstawy badań własnych

1. Przedmiot i cel badań

2. Problemy i hipotezy badawcze

3. Zmienne i ich operacjonalizacja

4. Metoda badań i narzędzia pomiaru

4.1. Skala SAK według Zbigniewa Nęckiego

4.2. Ciało w działaniu

4.3. Arkusze obserwacji

4.4. Kwestionariusz ankiety dla rodziców lub prawnych opiekunów

4.5. Kwestionariusz ankiety dla opiekunów i terapeutów

5. Procedura badań. Opis eksperymentu

5.1. Schemat badań właściwych

5.2. Pomiar początkowy zmiennej zależnej

5.3. Charakterystyka warsztatów teatroterapii. Założenia, zasady, metody

6. Dobór osób i przebieg badań

Rozdział 4

Teatroterapia a aktywność komunikacyjna. Wyniki badań własnych

1. Wpływ teatroterapii na aktywność komunikacyjną w zależności od płci i wieku badanych osób

2. Zastosowanie teatroterapii a poziom koncentracji na własnych celach w rozmowie

2.1. Wpływ teatroterapii na poziom koncentracji na własnych celach w rozmowach kobiet

2.2. Wpływ teatroterapii na poziom koncentracji na własnych celach w rozmowach mężczyzn

3. Zastosowanie teatroterapii a poziom ekspresyjności rozmowy

3.1. Wpływ teatroterapii na poziom ekspresyjności rozmowy u kobiet

3.2. Wpływ teatroterapii na poziom ekspresyjności rozmowy u mężczyzn

4. Zastosowanie teatroterapii a poziom zachowania norm społecznych w relacjach interpersonalnych

4.1. Wpływ teatroterapii na zachowanie norm społecznych w relacjach interpersonalnych u kobiet

4.2. Wpływ teatroterapii na zachowanie norm społecznych w relacjach interpersonalnych u mężczyzn

5. Ocena poziomu czynników aktywności komunikacyjnej badanych osób na poszczególnych etapach badań

5.1. Poziom czynników aktywności komunikacyjnej po trzech miesiącach od zakończenia pierwszego cyklu teatroterapii

5.2. Poziom czynników aktywności komunikacyjnej przed drugim cyklem teatroterapii i po nim

5.3. Poziom czynników aktywności komunikacyjnej po pierwszym i drugim cyklu teatroterapii

6.. Wpływ teatroterapii na postrzeganie swojego ciała przez badane osoby

6.1. Zastosowanie teatroterapii a poziom autoprezentacji i odbierania innych przez badane osoby

6.2. Zastosowanie teatroterapii a poziom rozpoznania negatywnych emocji wyrażanych ciałem

6.3. Zastosowanie teatroterapii a poziom obserwacji ubioru

6.4. Zastosowanie teatroterapii a poziom uwzględniania roli ciała w komunikacji interpersonalnej

6.5. Poziom rozpoznawania roli ciała w komunikacji po pierwszym cyklu teatroterapii oraz w badaniu dystansowym

6.6. Poziom rozpoznawania roli ciała w komunikacji interpersonalnej po zakończeniu pierwszego i drugiego cyklu teatroterapii

7. Wpływ teatroterapii na uważne słuchanie i aktywne reagowanie pozawerbalne przez badane osoby w pierwszym i drugim cyklu teatroterapii

8. Wpływ teatroterapii na kompetencje badanych osób w zakresie podejmowania roli teatralnej w dramatycznej grze

9. Dostrzeganie zmian w aktywności komunikacyjnej osób badanych przez opiekunów w placówce oraz rodziców lub opiekunów prawnych

9.1. Zmiany w zakresie aktywności komunikacyjnej osób badanych dostrzegane przez opiekunów w placówce

9.2. Zmiany w zakresie aktywności komunikacyjnej osób badanych dostrzegane przez rodziców lub prawnych opiekunów

Zakończenie

Załącznik

1. Arkusz obserwacji

2. Kwestionariusz ankiety dla rodziców lub prawnych opiekunów

3. Kwestionariusz ankiety dla opiekunów i terapeutów

4. Partytury teatralne

Bibliografia

Indeks nazwisk

Spis rysunków, wykresów i tabel

Summary (Theatre Therapy in Aiding Communication of Adults with Moderate Intellectual Disability)